21 maart 2019

BLOG “Ik weet nu dat ik nee mag zeggen tegen seks”

Ik zit op de grond in mijn woonkamer terwijl de regen zachtjes tegen het raam tikt en mijn dochter van 1 haar eerste voorzichtige stapjes zet (ze heeft daarmee gelukkig gewacht tot ik thuis was). Het is maar moeilijk te bevatten dat ik een paar weken geleden in Ghana zat. Op een plek waar het 36 graden was en het zweet in straaltjes over onze ruggen liep. Ik reisde met ambassadeur Bracha van Doesburgh langs een aantal scholen die Edukans steunt.

Zoals bij iedere reis, zijn er weer heel veel momenten die me bij zullen blijven. Maar één van de meest bijzondere momenten is toch wel onze ontmoeting met de leerlingen van de My World My Life club. In deze naschoolse club praten de kinderen over veranderingen in hun lichaam, hun rechten en hoe ze bijvoorbeeld tienerzwangerschap kunnen voorkomen.

Mijn eerste keer

Het raakt me dat in een cultuur waarin praten over seksualiteit niet normaal is, meisjes soms niet eens weten wat hen overkomt als ze voor het eerst ongesteld worden. En zo gek is dat niet. Ik herinner me mijn eerste keer. Ik was met mijn familie een dagje weg. Ergens op het toilet in een restaurant ontdekte ik het. In lichte paniek rende ik naar mijn vader, die buiten het toilet de schilderijen aan de muur stond te bestuderen. “Volgens mij ben ik ongesteld geworden”, fluisterde ik enigszins gegeneerd. Mijn vader gaf me een knuffel en zei: “Dat geeft toch niks Mar. Ik haal je moeder wel even.”

Gelukkig kreeg ik van mijn ouders al vroeg een boek over lichaamsveranderingen in de puberteit en was ik dus enigszins voorbereid. Hoe anders is dat in Ghana. Sommige meiden denken dat ze dood gaan als ze op een dag opeens beginnen te bloeden. Of ze weten niet dat dit betekent dat ze vanaf nu zwanger kunnen worden. Seksuele voorlichting is dan ook heel belangrijk.

“Dat is verkrachting”

Het effect hiervan merken we als we spreken met de 14-jarige Stephanie en haar vader James. We worden verwelkomd bij de winkel van Stephanie’s moeder (nou ja, winkel… een klein gebouwtje met een golfplaten dak waar flessen water verkocht worden).

We vragen James wat hij ervan vindt dat zijn dochter seksuele voorlichting krijgt op school. “Het is goed dat kinderen leren over dit soort dingen.” Bespreekt hij zelf ook dit soort zaken met zijn dochter? “Ik vind het wel lastig om er over te praten, maar ze mag me altijd vragen. Al heb ik eigenlijk wel liever dat ze naar haar moeder gaat.” Net als mijn vader dus. Dat is in iedere cultuur hetzelfde blijkbaar.

Stephanie vertelt wat het meest waardevolle is dat ze heeft geleerd tijdens de My World My Life lessen. “Dat ik nee mag zeggen als een jongen seks opdringt. Want dat is verkrachting.” Ik moet even slikken. Dat gebeurt hier dus blijkbaar heel veel. Zoveel dat er in de club uitgebreid aandacht aan besteed wordt.

Giechelend vragen beantwoorden

We bezoeken ook de andere leerlingen in de club. Bracha en ik staan voor de klas en vragen hen wat ze hebben geleerd tijdens de lessen. De leerlingen vinden het spannend om de vragen te beantwoorden, maar een dapper meisje steekt na eventjes aarzelen haar hand omhoog. “We hebben geleerd over lichaamsveranderingen zoals menstruatie. Dat dat normaal is en erbij hoort. Het betekent dat je kinderen kunt krijgen”, antwoordt ze verlegen.

Als we ze vragen of ze ook hebben geleerd hoe je kunt voorkomen dat je zwanger raakt, gaan er een paar vingers in de lucht. “Door condooms te gebruiken”, legt een meisje voorin de klas uit. “Door geen seks te hebben’, vult een meisje middenin de klas aan.

De leerlingen komen nu los en worden minder verlegen. Op naar de volgende vraag. Kunnen jullie een aantal rechten noemen die jullie hebben? Een stuk of 10 vingers gaan de lucht in. Het is heel hoopvol dat het eerste recht dat genoemd wordt het ‘recht op educatie’ is.

Er bestaan geen domme vragen

Na nog een paar laatste vragen is het tijd om te gaan. Bracha sluit af met: “Er bestaan geen domme vragen. Wees nooit bang om te vragen als je iets niet weet. Door te vragen leer je juist.” Een prachtig advies dat meteen in de praktijk wordt gebracht. Als we buiten het lokaal eventjes staan na te praten, komt het meisje dat als eerste haar hand opstak in de klas naar Bracha toe. “Ik weet wat menstrueren is, maar waarom menstrueren we eigenlijk?” Met grote ogen luistert ze aandachtig naar het antwoord van Bracha. En dit is precies waar het om draait. Nieuwsgierig zijn, durven vragen en erop vertrouwen dat volwassenen je een serieus antwoord geven.

Iedere keer dat ik op reis ben met Edukans ben ik weer onder de indruk van de openheid van de leerlingen. Op de scholen waar Edukans werkt zie je dat de kinderen meer zelfvertrouwen hebben en niet bang zijn om zich uit te spreken. Dat raakt me iedere keer. Want als je kinderen toch één ding mee mag geven in het leven dan is vertrouwen in jezelf toch wel het allerbelangrijkste!

Marinke, Communicatieadviseur Edukans
Foto’s: Jacco van Laar