23 mei 2018

Toekomstige generaties krijgen meer kansen onder minister Kaag: hernieuwde aandacht voor onderwijs in het ontwikkelingsbeleid

Op vrijdag 18 mei presenteerde minister Sigrid Kaag de nieuwe beleidsnota voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. De afgelopen maanden heeft Edukans in gesprekken met het ministerie herhaaldelijk de wens uitgesproken voor een terugkeer van onderwijs in dit beleid. Hierin werd al duidelijk dat onderwijs opnieuw een plek zou krijgen. Wij zijn opgetogen te lezen dat de terugkeer van Nederland als internationale donor voor kwaliteitsonderwijs, zij het niet als koploper, met het presenteren van de nieuwe plannen een feit is. Dit is een welkome stap in de goede richting, maar helaas slechts een kleine stap in de richting van een nieuwe koploperspositie. Met grotere hernieuwde aandacht hadden meer kinderen en jongeren de sleutel tot ontwikkeling, onderwijs, kunnen krijgen en hier had de economische ontwikkeling in ontwikkelingslanden baat bij gehad. Want zoals de beleidsnota terecht opmerkt: ‘de economie vaart wel bij beter onderwijs.’ Edukans is erg blij met eerdere stappen die het ministerie genomen heeft om onderwijs weer een rol te laten spelen, zoals op het gebied van onderwijs aan (Syrische) vluchtelingen ‘in de regio’. Wij hopen en verwachten de komende tijd de samenwerking met het ministerie op het gebied van onderwijs weer verder uit te breiden.

Prioriteiten beleidsnota

In de nieuwe beleidsnota zijn de bestaande beleidsprioriteiten van de Nederlandse overheid grotendeels behouden. Dit waren voedselzekerheid, vrede en veiligheid, seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) en water. Ook voor het promoten van handel tussen Nederland en het buitenland is een grote rol weggelegd. Dit is wat ons betreft een verstandige en juiste keuze. Nederland blinkt uit op deze gebieden en heeft waardevolle expertise op deze terreinen die de ontwikkeling in ontwikkelingslanden sterk vooruit kan helpen. Wij zijn echter verheugd dat Nederland ook weer gebruik gaat maken van de unieke expertise die wij hebben op het gebied van onderwijs. Nederland was namelijk een van de koplopers als het ging om onderwijs en het verbeteren van de kwaliteit hiervan in andere landen.

Onderwijs centraal

Edukans gelooft dat onderwijs centraal moet staan, wil een land zichzelf succesvol en duurzaam kunnen ontwikkelen. Onderwijs draagt bij aan het vergroten van de kansen en vaardigheden van toekomstige generaties en leidt ertoe dat kinderen en jongeren de bekwaamheid ontwikkelen om zelf hun land vooruit te helpen. Wij geloven dat zonder Sustainable Development Goal (SDG) 4 ‘Kwaliteitsonderwijs’ het behalen van de andere SDG’s niet mogelijk is. Onderwijs zorgt al na een jaar voor een inkomenstoename van 10% en onderwijs draagt bij aan het verlagen van geboortecijfers. Essentieel daarbij is dat kinderen niet alleen toegang tot onderwijs krijgen, maar ook mogen participeren, vragen mogen stellen en actief meedoen. Op dit moment gaan meer kinderen naar school dan ooit. Echter, de kwaliteit laat vaak te wensen over en veel kinderen krijgen onderwijs in te grote klassen, krijgen les onder hun niveau of mogen niet actief deelnemen aan de lessen. Verbeteringen van de kwaliteit van onderwijs zijn daarom onmisbaar in het ontwikkelingsbeleid.

Zelfredzaam

Helaas zien we echter dat de Nederlandse overheid slechts een kleine rol toebedeelt aan verbeteringen van het basisonderwijs. Dat is jammer en een gemiste kans, want ook op dit gebied heeft Nederland unieke expertise. Daarnaast is goed basisonderwijs een voorwaarde voor kinderen om zich te ontwikkelen en zelfredzaam te worden. We hopen dat in de toekomst opnieuw gekeken zal worden naar welke rol Nederland op dit gebied kan vervullen om zo weer de daadkrachtige onderwijsvoortrekker te worden die wij in het verleden zijn geweest.

Jongerenwerkgelegenheid

Een wijs besluit is daarentegen om jongerenwerkgelegenheid als prioriteit te stellen. Met de groei van het aantal jongeren dat zichzelf wil ontplooien in een passende baan is inzetten hierop verstandig. Met technisch en beroepsonderwijs worden jongeren klaargestoomd voor geschikte banen. Via leer/werk trajecten wordt de kans op aansluiting tussen opleiding en werk verbeterd. En met flexibele informele opleidingen worden jongeren bereikt die normaliter niet deel zouden nemen aan aangeboden opleidingen. Al deze vormen komen nu terug in het ontwikkelingsbeleid.

Vluchtelingen

Bovendien staat het bieden van onderwijs aan vluchtelingenkinderen in de plannen van minister Kaag. Daarmee toont zij aan in te zien dat naast de bescherming van vluchtelingen en het oplossen van conflict, ook het bieden van perspectief en kansen aan vluchtelingen middels onderwijs onmisbaar is. Ook onderwijs draagt namelijk bij aan stabilisatie en preventie van conflict. Zo verkleint de kans dat jongeren radicaliseren door onderwijs en is inclusief lesgeven een tegengif voor conflict.

Hoop

Na de jarenlange bezuinigingen op het thema onderwijs binnen het ontwikkelingsbeleid, met een forse bezuiniging tussen 2010 en 2015, gloort er weer hoop. Het kabinet verhoogt de jaarlijkse besteding aan onderwijs met in ieder geval 30 miljoen. Ook voor jongeren werkgelegenheid komt 30 miljoen per jaar extra beschikbaar. Verder zal er meer besteed worden aan onderwijsverbeteringen voor vluchtelingen (via Unicef), onderwijs in gevaarlijke contexten (via Education Cannot Wait) en nationale onderwijssystemen via het Global Partnership for Education (GPE). Bovenop de eerder genoemde eerste stappen om onderwijs weer op te nemen in het ontwikkelingsbeleid, zoals in de vorm van vluchtelingenonderwijs in en rondom Syrië, is deze trend dus weer positiever. Minister Kaag laat zien dat ze durft in te zetten op de duurzame manieren van ontwikkelen waarin zij gelooft. Daarom zijn wij weer voorzichtig hoopvol over de samenwerking met het ministerie om toekomstige generaties meer kansen te bieden om zichzelf en hun land te ontwikkelen door kwaliteitsonderwijs te volgen.